Dużym problemem naszych czasów, jest weryfikacja informacji jakie znajdziemy w Internecie. Rozwój sztucznej inteligencji (ChatGPT itp.) oraz masa Fake News'ów powoduje że pacjenci często przychodzą do nas z informacją, która nie ma odzwierciedlenia w rzeczywistości.
Jako przykłady mamy tu sławetne leczenie witaminą C pewnego inżyniera, homeopatię oraz coraz większą popularność zyskujące gałęzie altermedu związane z leczeniem boreliozy, zatruć metalami (w tym leczenie (o zgrozo!) autyzmu). Nie będę już nawiązywał do cudów jakie są przypisywane szczepieniom.
Jako wykfalifikowany personel, często będący jednym z pierwszych ogniw łańcucha służby zdrowia, powinniśmy stanowić swojego rodzaju filtr. Jesteśmy odpowiedzialni za propagowanie EBM (Evidence-based medicine) czyli medycyny opartej na faktach. Kiedy pacjent przychodzi do nas z cudowną metodą leczenia (często ciężkich schorzeń) ziołami, dziwnymi wlewami czy suplementami za "setki monet" - powinniśmy jak najlepiej wyedukować pacjenta. Dobrym pomysłem jest pokazanie przykładów - w jaki sposób "naciągacze" pracują, pokazanie schematów ich działania i werbowania nowych zdesperowanych osób. Watro tu nadmienić - to nie jest wina pacjenta! Winę ponosi zła edukacja, problemy służby zdrowia czy sama choroba (np. nieuleczalna). Szarlatani altermedu bardzo często dają pacjentowi nadzieję, stawiają jakąkolwiek diagnozę, pokazują jasny schemat leczenia - kiedy EBM mówi - trzeba spróbować różnych terapii, trzeba poczekać, można leczyć tylko objawy itd.
Gdzie szukać sprawdzonych źródeł? Oczywiście również w Internecie.
Warto jednak nadmienić, to że coś ma odnośniki do publikacji naukowych nie znaczy że jest 100% pewne. Dużo zależy jakie to był badania, jaką metodologią robione, czy z próbą ślepą itp.
Altermed do swoich cudownych teorii często przypisuje właśnie jakieś publikacje lub fragmenty pasujące to ich wydźwięku.
Gdzie możemy szukać informacji:
1. ChatGPT - tak, ten sam który może tworzyć fake newsy. Pomimo swoich problemów jest to bardzo dobre narzędzie do szybkiego wyszukania jakiejś informacji. Należy tylko pamiętać że AI tego typu podaje informacje na bazie statystyki. Ta informacja jaka pojawia się najczęściej będzie dla niego tą prawdziwą - ten mechanizm sam w sobie może już generować błędy. Zdarza się też często zjawisko "halucynacji AI" - kiedy bot nie odnajdzie informacji na szukany temat zacznie dosłownie zmyślać.
2. PubMed - czyli wielka baza publikacji. Część z nich może być za tzw. paywallem - trzeba wykupić dostęp za niemałe pieniądze. Wynika to z faktu, że publikacje w renomowanych serwisach czy czasopismach są niezwykle drogie i kosztowne dla naukowców. Często brakuje im funduszy aby wyniki swoich badań wypuścić w formie otwartej. Nie mniej bardzo dużo informacji można znaleźć w formie darmowej.
3. Drugs.com - jedna z najlepszych stron dla naszego zawodu. Dużo informacji o lekach plus bardzo zaawansowany algorytm do wykrywania interakcji lekowych - dostępny tu.
4. Interakcje KtoMaLek - chyba każdy zna polski serwis do wyszukiwania interakcji. Zwracam jednak uwagę - niekiedy dla pary leków storna nie pokaże interakcji ale gdy zmienimy leki na ich odpowiedniki te interakcje już będą. Uczulam i polecam sprawdzać różne kombinacje.
5. Karty charakterystyki produktów leczniczych - dla nas całkowita podstawa wiedzy i informacji o lekach. Jeżeli mamy wątpliwości odnośnie danego leku - to powinno być nasze 1 źródło wiedzy!
6. Cochrane.org - kolejna baza publikacji naukowych. Ten portal jest niezwykle szanowany w świecie naukowym. Przypominam jednak, że nawet takie publikacje warto weryfikować, czytać oceny, sprawdzać czy dana praca nie została wycofana. Przykładem może tu być, chyba najbardziej znany, publikacja A. Wakefielda w "The Lancet" odnośnie autyzmu powodowanego przez szczepionki. Praca, która przez środowisko została całkowicie zdyskredytowana i odrzucona. Samo pismo przepraszało za publikacje, którą wycofało. Jednak zniszczenia jakie ta praca spowodowała są już nieodwracalne.
Oczywiście to tylko kilka ze źródeł. Możemy korzystać z książek naukowych, portali branżowych czy porad specjalistów (bardzo dużo z nich ma kotna w mediach społecznościowych, gdzie dzielą się swoją wiedzą). Należy jednak do każdej informacji podchodzić z zimną kalkulacją.
Nie zgadzać się od razu z tymi które pasują do naszych przemyśleń i nie odrzucać tych które mają przeciwne tezy. W dobie Internetu w kieszeni możemy wszystko sprawdzić w kilka minut. Nie bójmy się również powiedzieć pacjentowi - "nie wiem, proszę mi dać chwilkę doczytam, sprawdzę". Dużo bardziej profesjonalne jest umówienie się z pacjentem np. na następny dzień (kiedy już zgłębimy dany temat) lub odesłanie do specjalisty w danej dziedzinie, niż zmyślanie lub powtarzanie nieprawdziwej informacji.
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz